Wystąpienia publiczne są nieodłącznym elementem budowania wizerunku. To cześć dobrego PRu i pokazywania swoich umiejętności. Wiele osób obawia się takich wystąpień ma problemy z mówieniem, przed szeroką publicznością. Czy wiecie, że w tym temacie może pomóc nam współpraca z logopedą? Przeczytajcie wywiad, aby dowiedzieć się więcej!
Ilona Adamska: Jakie są najczęstsze problemy, z jakimi spotykają się osoby, które przygotowują się do wystąpień publicznych?
Karolina Spałek, logopeda: Zdecydowanie najczęściej pojawia się odczucie „guli w gardle”, paraliżującego uczucia „głosu, który utyka” w gardle, odcięcia od możliwości mówienia. Dominującym problemem jest więc zapanowanie nad emocjami, które są związane z wystąpieniem publicznym. Chciałabym zauważyć, że wystąpienie publiczne to nie musi być od razu wyjście na scenę przed kilkutysięczną publiczną. Wystąpień publicznych doświadczamy codziennie: rozmawiając w gronie współpracowników, prowadząc spotkanie biznesowe, wypowiadając się przy stole podczas rodzinnej imprezy. I gdy o tym wspominam osobom, które szukają wsparcia przed bardziej oficjalną sytuacją, nagle okazuje się, że te emocje są łatwiejsze do opanowania, bo przecież doświadczenie jest, tylko nieuświadomione.
Jakie techniki logopedyczne mogą pomóc w poprawie jakości mowy podczas wystąpień publicznych?
Zachęcam do przygotowania mięśni twarzy! Można to porównać do treningu przed maratonem lub zawodami. Ćwiczenia, które proponuję, to swoista „rozgrzewka”, która pomoże bardziej świadomie sterować wargami, językiem, policzkami i mimiką, ale pozwoli także zapanować nad brzmieniem głosu. Dodatkowo warto zadbać o techniki relaksacyjne, które korzystając z uspokojenia oddechu przyczynią się do lepszego radzenia sobie ze stresem.
Czy istnieją konkretne ćwiczenia, które można wykonywać przed wystąpieniem publicznym?
Oczywiście! Pierwszą z moich propozycji będzie rozgrzanie mięśni artykulacyjnych, a więc języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego. Możesz je uruchomić poprzez cmokanie, parskanie, ziewanie z zamkniętymi ustami, wypychanie policzków językiem, kląskanie (wykonywanie językiem dźwięku przypominającego odgłos stukotu końskich kopyt). Innymi ćwiczeniami może być powtarzanie samogłosek z zachowaniem przesadnego ułożenia ust. Wykonywanie takich ćwiczeń w oczekiwaniu na występ jest lepsze, niż pozostawanie biernym w tak stresogennej sytuacji.
Jakie błędy mowy są najczęściej popełniane podczas wystąpień publicznych i jak można je poprawić?
Obserwując wystąpienia publiczne zauważam, że osoby występujące nie panują nad oddechem, co jest związane z tempem mówienia. Szybkie tempo mowy utrudnia skoordynowanie myśli z oddechem, w związku z czym osoba występująca może odczuwać coś na wzór zadyszki. Czasami występują także zacięcia, które polegają na powtarzaniu tej samej samogłoski, np. yyyyy, lub sylaby rozpoczynającej jakieś słowo, co może przypominać jąkanie. Uważam takie potknięcia, popełnienie gafy – na przykład przejęzyczenie się lub pomyłka – nie powinny być nazywane błędami; problem pojawia się, kiedy mówca koncentruje się na tym, że zrobił błąd, zamiast po prostu mówić dalej.
Jakie są najskuteczniejsze sposoby na zwiększenie pewności siebie podczas wystąpienia publicznego?
Trening! Nie mam na myśli tu uczenia się swojego wystąpienia na pamięć, zalecam bardziej swobodne opowiadanie o tym, co chce się powiedzieć. Taki trening przeprowadzony przed lustrem spowoduje, że będziemy bardziej świadomi swojego ciała w chwili, kiedy przemawiamy – stojąc. Dobrym sposobem jest również nagranie siebie i swojego wystąpienia, a później zanalizowanie i zastanowienie się, co można poprawić. Od razu ostrzegam, że oglądając takie nagranie, należy wyłączyć ocenianie samego siebie (sylwetki, ubioru) i skoncentrować się na mowie, melodii, ruchach rąk i postawie ciała. Warto pamiętać o kontakcie wzrokowym z uczestnikami, bo to nie tylko buduje poczucie pewności siebie, ale również powoduje, że tak jesteśmy odbierani przez publikę.
Czy istnieją sposoby na radzenie sobie ze stresem i tremą przed wystąpieniem publicznym?
Oddech! Będę to powtarzać, jednak techniki oddechowe są tym, co pozwala spowolnić bicie serca, uspokoić umysł oraz zharmonizować całe ciało. Niektórzy stosują wizualizacje, wyobrażając sobie swoje wystąpienie nagradzane brawami, co dodaje pewności siebie. Często klienci, którzy przygotowują się do swoich pierwszych wystąpień publicznych, obawiają się, że o czymś zapomną. Dodaję wtedy jeszcze jedną, ważną wskazówkę: publika nie ma pojęcia, o czym dokładnie będziesz mówić, dlatego nawet jeśli zapomnisz o jakiejś anegdocie lub ominiesz kilka przykładów, nikt oprócz ciebie tego nie zauważy.
Czy istnieją sposoby na poprawę intonacji i tempo mowy podczas wystąpienia publicznego?
Aby coś poprawić, należy to najpierw zdiagnozować – a więc uświadomić sobie, że coś jest do poprawy. Emisja głosu przychodzi na pomoc w lepszym intonowaniu wypowiedzi i poprawie tempa mowy. Cały warsztat emisji głosu – warsztat dla aktorów, wokalistów, prezenterów i wszystkich innych osób występujących – przygotowuje do prawidłowego sterowania głosem podczas publicznych wystąpień
Jakie są najważniejsze zasady przygotowania się do wystąpienia publicznego z perspektywy logopedy?
Z perspektywy logopedy będą to przygotowanie narządów artykulacyjnych, o czym mówiłam wcześniej oraz treningi oddechowe, które mają na celu wydłużenie fazy wydechowej – dzięki temu można więcej powiedzieć na jednym wydechu. Z mojej perspektywy dodałabym jeszcze przygotowanie mentalne: oswojenie się z myślą występu, dobre przygotowanie merytoryczne oraz wizualne, panowanie nad swoim ciałem.
Czy istnieją różnice między mową w wystąpieniach publicznych a mową w innych sytuacjach?
Być może zabrzmi to przewrotnie, ale uważam, że każda sytuacja związana z komunikowaniem się, zarówno w wersji oficjalnej (służbowej), jak i prywatnej (rodzina, przyjaciele) jest wystąpieniem publicznym. Co nie jest wystąpieniem publicznym? Sytuacja, w której kieruję słowa do samej siebie. Oczywiście, sytuacje będzie różnił dystans do odbiorców, styl wypowiedzi, używane słownictwo, być może ubiór czy konieczność posługiwania się mikrofonem. Uważam, że za każdym razem, kiedy chcę coś komuś przekazać, jest wystąpieniem, ponieważ prezentuję samą siebie: zarówno podczas wyjścia z przyjaciółmi do restauracji, w urzędzie podczas załatwiania spraw, czy prowadząc szkolenia.
Jakie są najważniejsze czynniki wpływające na jakość i skuteczność wystąpienia publicznego?
Oddzielę jakość od skuteczności. Na jakość będzie wpływał styl wypowiedzi: tempo mówienia, intonacja, wyraźność, zasób słownictwa oraz długość budowanych zdań. Na skuteczność będzie wpływała jakość (czyli elementy związane z emisją głosu), ogólna prezencja, dodatkowe elementy (np. prezentacja multimedialna, używane rekwizyty), ale także poczucie humoru. Odbiorcy doceniają „flow” na scenie.
Karolina Spałek – Logopeda, neurologopeda, Instruktor Metody Butejki, trener emisji głosu. Od 2014 roku prowadzi w Tarnowskich Górach gabinety terapeutyczne, gdzie wspólnie z zespołem specjalistów osiąga sukcesy w terapii niemowląt, dzieci, młodzieży i dorosłych. Zajmuje się również szkoleniem logopedów, terapeutów i nauczycieli na terenie całej Polski.
Jest autorką publikacji o charakterze logopedycznym, a także redaktorem portalu www.Logotorpeda.com, gdzie logopedia jest dostępna i zrozumiała dla rodzica.